Iohannes Duns Scotus OFM
Giovanni Duns Scoto, Iohannes Dunstonensis, Iohannes Scotus, Jean Duns Scot, Johannes Duns Skotus, John Duns Scotus, John the Scot, Juan Duns Escoto

Dez. 1265 / März 1266

Die Priesterweihe wurde zu jener Zeit nicht vor dem Erreichen des 25. Lebensjahres gespendet. Da Scotus, was gesichert ist, am 17. März 1291 zum Priester geweiht wurde und die Priesterweihe des Vorjahres für den 23. Dez. belegt ist, so scheint Scotus zwischen Dez. 1265 und März 1266 geboren zu sein [Honnefelder (2005), 14].

Er ist wohl in Duns (Berwickshare, Schottland) geboren. "Duns" ist also sowohl der Familienname, als auch der Name seines Geburtsorts [vgl. Wolter (1993), 6-7, nach John Majors "Geschichte von England uns Schottland", aus dem Jahre 1521].

ca. 1278

Besuch der Franziskanerschule in Dumfries, wo er auch in den Orden der Franziskaner eintritt.

1287 - 1288

Studium der Artes - in Paris (?).

1288 - 1301

Studium in Oxford [mit Brampton: Leppin (2003), 25].

vor 1291

Wahrscheinlich am Cambridge Convent. Sentenzenlesung in Cambridge (?) - mit gewichtigen Gründen bezweifelt [Rodler].

"Scotus's own reference to his 'Cambridge question' is found in Book I of his 'Ordinatio' revision of distinction 4, nn. 1-6. In his note he refers as well to his previous treatment in Paris of the question he wants added. [...]. Since the note was added sometime after he had begun teaching at Paris, it gives no clue whether his Cambridge lectures date to before going to Parisin 1302 or during his exile before returning to Paris in 1304, but it does seem to exclude the idea that his Cambridge period involved his philosophical studies prior to doing theology at Oxford" [Wolter (1993), 10].

17. März 1291

Oliver Sutton, Bischof von Lincoln (das zu Oxford gehörte), weiht ihn in Northhampton zum Priester [Longpré (1929)]. "By that timehe would have completed his undergraduate studies in the arts and natural sciences and been four years into the theological study program leading to a mastership" [Wolter (1993), 8]. Scotus war damals wahrscheinlich am Oxforder Konvent.

1293 - 1297

(Angeblich) Studium in Paris [vgl. Callebaut (1924); Callebaut (1929); Balic (1965), 10-11]. Diese Hypothese, die auf A. Callebaut zurückgeht, scheint jedoch nicht richtig zu sein [vgl. Bramptom (1964); Wolter (1993), 9].

1300 - 1301

Scotus ist an der Universität Oxford tätig als Baccalarus formatus.

"We know that Scotus was at Oxford in the summer of 1300, the year he cites as the date when he was writing the secons question in the prologue to his 'Ordinatio', the revision of his earlier bachelor lectures on the Sentences of Peter Lombard, that John Mair refers as his Oxford work ('Opus oxoniense') [vgl. Ordinatio, prol. n. 112; Vat. I, 77] [Wolter (1993), 9].

Am 26. Juli 1300 ist er am Oxforder Konvent belegt [vgl. Little (1932), 572].

"Sometimes during [Philip] Bridlington's year of regency [als Magister der Theologie an der Universität Oxford] Scotus participated in a disputation under him as a 'formed bachelor', that is, one who had completed his lectures as 'Sententiarius'" [Wolter (1993), 9; mit Verweis auf Longpré (1929b), 587-588].

"[...] Scotus would have begun his thirteen year program of graduate studies for the mastership in theology in October of 1288 and ended them in June 1301 according to the statutes of the University of Oxford" [Wolter (1993), 10; mit Verweis auf Brampton (1964), 18].

1301 - 1302

Scotus ist (wohl) als Lektor in England tätig (man weiß jedoch nicht, in welchem Konvent) [Brampton (1964), 18].

1302 - 1303

Sentenzenvorlesungen in Paris.

"Gonsalvus of Spain was the regent master and Scotus probably participated as a bachelor in the famous disputation between Gonsalvus and the Dominican Master Eckhart" [Wolter (1993), 10-11; mit Verweis auf Klibansky (1936), xxx-xxxiii].

25. Juni 1303

Sie weigert sich - wie weitere 86 Minderbrüder [Commissio Scotistica (2004), 9*] und sonst fast alle ausländischen Magistri an der Universität (etwa auch Meister Eckhart) -, sich beim Konflikt zwischen König Philipp dem Schönen Frankreichs und Papst Bonifaz VIII. auf die Seite des Königs zu stellen. Alle Anhänger des Papstes mußten dann innerhalb von 3 Tagen Frankreich verlassen [vgl. Longpré (1928)].

Aug. 1303 - 1304

Er ist in England, vielleicht in Cambridge, am wahrscheinlichsten aber in Oxford [Wolter (1993), 11].

Es kann aber durchaus sein, dass Scotus bereits Ende 1303 oder im Jan 1304 wieder in Paris ist [Courteney (2012), 18]

Dez. 1303

Duns Scotus tritt bei der 2. Disputatio quodlibetalis des Nicolaus Trivet als "opponens" auf.

1304 - 1307

Nach dem Tod des Papstes und dem Ende des Konflikts mit dem französischen König kehrt Duns Scotus wieder nach Paris zurück.

"Scotus participated as bachelor respondent when Gilles de Ligny <= Aegidius von Legnaco> was promoted to master" [Wolter (1993), 12; mit Verweis auf Pelster (1923)].

"Probably his inception as master took place early in 1305. That the customary interval between the completion of the lectures on the 'Sentences' and being licensed as master (four years according to university statutes) did not intervene was due probably to the many privileges granted to the friars" [Wolter (1993), 12].

Am Advent 1306 oder in der Fastenzeit 1307 leitete er als Magister eine "Disputatio de quodlibet" an der Universität Paris [Glorieux (1935), 153].

18. Nov. 1304

Gonsalvus Hispanus, Generalminister des Ordens der Minderbrüder, schlägt Duns Scotus zur Promotion vor, wobei er die außerordentliche wissenschaftliche Begabung des Kandidaten rühmt [vgl. Söder (2005), p. 13].

Gonsalvus Hispanus, Ordensgeneral der Franziskaner, schlägt Duns Scotus für die Promotion zum Magister vor (vgl. Brief vom 18. November 1304; ChUP, II, 117).

Frühjahr 1305

Promotion zum Doktor theologiae.

1307 - 1308

Scotus ist als Lektor in Köln tätig (wohl seit Herbst 1307) [Wolter (1993), 12].

20. Februar 1308 unterschreibt er als "Fr. Johannes, lector Coloniae" ein Dokument [Wolter (1993), 12].

Die Gründe, warum er Paris so plötzlich hat verlassen müssen, sind weiterhin umstritten: "his old friend, the minister general Gonsalvo, may have sent him to Cologne either to put him out of danger or to allay the controversies caused by his presence in Paris" [Little (1932), 581-582]. Doch war es nichts Außergewöhnliches unter den Franziskanern, ihre besten Köpfe an verschiedenen Konventen wirken zu lassen [Wolter (1993), 13; mit Verweis auf Longpré].

8. Nov. 1308

Scotus stirbt in Köln. Er wird in der dortigen Minoritenkirche begraben, wo sich sein Grab noch heute findet. Auf seinem Grab findet man die berühmte Inschrift: Scotia me genuit, Anglia me suscepit, Galia me docuit, Colonia me tenet.

1308/1309

Nachwirkung: 9.12.1308 - Raoul de Hotot predigt über die conceptio immaculata. 1308/1309.

nicht datiert

Johannes de Polliaco hält Scotus' Mariologie für häretisch [vgl. Maric (Ed., 1931), 2: "Primo volo declarare quod non potest dici probabiliter nec teneri pro opinione probabili quod beata Virgo de facto non contraxit originale peccatum. Immo salve cuiuscumque reverentia, videtur quod debeat hereticum reputari"; vgl. Scotus, Ord. III, dist. 3, q. 1].

1993

Seligsprechung durch Papst Johannes Paul II.

Antonie Vos, The Philosophy of Duns Scotus, p. 7: "No single book of his has been finished"; ; cf. p. 40 

Ed.: B.Iohannis Duns Scoti opera philosophica, hrsg. v. R. Andrews et. al., St. Bonaventure 1999ff [im Erscheinen]. Viele Texte sind auch online verfügbar, z. B. unter http://www.franciscan-archive.org/scotus/ [Stand: 16.10.2009]. EInschätzungen der Bedeutung: M. Heidegger zitiert zustimmend H. Siebeck: "Denn epochemachend in der mittelalterlichen Philosophie ist nicht Thomas von Aquino, sondern Duns Scotus." [Heidegger (1971, 225 = GA 1, ]. "Man geht daher nicht zu weit, wenn man Johannes Duns Scotus zu jenen Denkern zählt, die das philosophische Denken so sehr beeinflußt haben, daß man sagen kann, die Philosophie nach ihnen sei eine andere gewesen als zuvor." [Honnefelder (2005), 11]. Zur Wirkungsgeschichte: Knappe Mehrheit auf dem Trienter Konzil war thomistisch, daher wurde die thomistische Sprache zur Konzilssprache erhoben: "Scoti schola numerosior est omnibus aliis simul sumptis" [ Lobkowicz (1664); vgl. FrS 16 (1956), 144-165].

Homepage der Commissio scotistica:

https://www.scoto.net/

nicht datiert

original+Collationes Parisienses

nicht datiert

original-Liber Iohannis
Synonym: Liber Duns;

nicht datiert

original++Notabilia super Metaphysicam

nicht datiert

original--Notabilia super Topicam
Synonym: In Topicam;

nicht datiert

original+Quaestio de cognitione dei
Manuskript: Assisi, Sacro Convento, Fondo antico communale 172, 117v-120v;

nicht datiert

original+Quaestiones miscellaneae de formalitatibus, tractatus imperfectus

nicht datiert

original++Quaestiones super libros Metaphysicae

nicht datiert

original++Theoremata

nicht datiert

zweifelhaft+Devotissima oratio theologis studentibus perutilis

nicht datiert

zweifelhaft++Quaestio: Utrum conceptus entis sit univocus

nicht datiert

zweifelhaft+Quaestiones super secundum et tertium De anima

nicht datiert

nicht original+Conclusiones utilissimae ex XII libris Metaphysicorum Aristotelis collectae

nicht datiert

nicht original--De compositione lapidis philosophorum, ad Nicolaum de Lyra
Synonym: Tractatus super lapide philosophico;

nicht datiert

nicht original+Expositio et quaestiones in VIII libros Physicorum Aristotelis

nicht datiert

nicht original+Expositio In XII libros Metaphysicorum Aristotelis seu Metaphysica textualis
Synonym: In XII libros Metaphysicorum;

nicht datiert

nicht original+In libros Posteriorum analyticorum

nicht datiert

nicht original+In libros Priorum Analyticorum

nicht datiert

nicht original+Liber de oculo morali
Synonym: De oculo morali, De oculo morali aureus libellus, Oculus moralis;
Incipit: Si diligenter voluerimus in lege Domini meditari;

nicht datiert

nicht original+Opus Oxoniense

nicht datiert

nicht original--Opusculum super aliquot canones Arzachelis

nicht datiert

nicht original+Quaestiones disputatae de rerum principio
Synonym: Quaestiones universales in philosophiam;
Manuskript: Todi, Bibl. Com., 95, Vatikanstadt, Bibl. Apost. Vat., Vat. Borgh. lat. 192;

nicht datiert

nicht original+Tractatus de modis significandi
Synonym: Grammatica speculativa;

nicht datiert

nicht original+Tractatus de perfectione statuum

nicht datiert → zum Sammelwerk

original++Reportatio I-A
Synonym: Lectura examinata, Reportatio examinata, Reportatio magna;

nicht datiert → zum Sammelwerk

original+Reportatio I-B
Synonym: Reportata Parisiensia;

nicht datiert → zum Sammelwerk

original--Reportatio II-A

nicht datiert → zum Sammelwerk

original--Reportatio II-B

nicht datiert → zum Sammelwerk

original+Reportatio III-A

nicht datiert → zum Sammelwerk

zweifelhaft--Reporatio IV-A

nicht datiert → zum Sammelwerk

zweifelhaft--Reportatio III-B

nicht datiert → zum Sammelwerk

zweifelhaft--Reportatio III-C

nicht datiert → zum Sammelwerk

zweifelhaft--Reportatio III-D

nicht datiert → zum Sammelwerk

zweifelhaft--Reportatio IV-B

nicht datiert → zum Sammelwerk

nicht original--Reportatio I-C
Synonym: Lectura Cantabrigiensis;

nicht datiert → zum Sammelwerk

nicht original--Reportatio I-D

nicht datiert → zum Sammelwerk

nicht original--Reportatio I-E

vor 1295

original++Quaestiones in librum Porphyrii Isagoge
Synonym: Quaestiones super Porphyrii Isagogem, Quaestiones super Universalia Porphyrii;

vor 1295

original+Quaestiones super librum Elenchorum

vor 1295

original++Quaestiones in duos libros Perihermenias
Synonym: Quaestiones in I et II librum Perihermenias;

vor 1295

original++Quaestiones in Praedicamenta Aristotelis
Synonym: Quaestiones super Praedicamenta;

vor 1295

original++Quaestiones in primum librum Perihermenias Aristotelis

1298-1299

original++Lectura in libros Sententiarum
Synonym: Commentarius in libros Sententiarum, Lectura Oxoniensis;

ab 1300

original++Ordinatio
Synonym: Commentarius in libros Sententiarum;

Oxford, vor 1301

zweifelhaft++Collationes Oxonienses

um 1302-1308

original++Collationes seu disputationes subtilissimae
Synonym: Collationes oxonienses et parisienses, Collationes Parisienses bzw. Collationes Oxonienses;

ab 1302

??Reportationes

1305/1307

original++Quaestio de formalitatibus
Synonym: Logica Scoti, Quaestio logica Scoti, Quaestiones miscellaneae de formalitatibus;

1306-1307

original++Quodlibetum
Synonym: Disputatio de quolibet, Quaestiones quodlibetales;
Incipit: Cunctae res difficiles, ait Salomon, Eccl. I.; ... ;

ca. 1307/08 (?)

original++Tractatus de primo principio

nach 1308 → zum Sammelwerk

nicht original+Additiones magnae

vor 1320

nicht original++Quaestio de cognitione Dei
Synonym: Quaestiones de cognitione Dei, Tractatus imperfectus de cognitione Dei;
Incipit: Cambridge, Gonville and Caius 335;

nach 1328

nicht original+In libros I-IV Meteororum expositio
  • Balic, C. (Ed.): Ioannis de Polliaco et Ioannis de Neapoli, Quaestiones disputatae de immaculata conceptione Beatae Mariae Virginis, Sibenici 1931.
  • Balic, C.: "The Life and Works of John Duns Scotus", in: Studies in the Philosophy and the History of Philosophy 3 (1965).
  • Brampton, C.K.: "Duns Scotus at Oxford, 1288-1301", in: FrS 24 (1964), 5-20.
  • Callebaut, A.: "A propos du Bx. Jean Duns Scot de Littledean: Notes et recherches historiques de 1265 à 1292", in: AFH 24 (1931).
  • Callebaut, A.: "Le Bienheureux Jean Duns Scot étudiant à Paris vers 1293-1296", in: AFH 17 (1924), 3-12.
  • Callebaut, A.: "Le maîtrise du Bx. Jean Duns Scot en 1305; son départ de Paris en 1307 durant la préparation du procès des Templiers", In: AFH 21 (1928), 214-239.
  • Callebaut, A.: "Les séjours du B. Jean Duns Scot à Paris", in: FrFr 12 (1929), 353-374.
  • Commissio Scotistica: Prolegomena, in: Doctoris Subtilis et Mariani B. Ioannis Duns Scoti Ordinis Fratrum Minorum Lectura in Librum tertium Sententiarum a distinctione decima octava ad quadragesimam, Civitas Vaticana 2004,1*-14*.
  • Glorieux, Palémon: La littérature quodlibetique, II, Paris 1935.
  • Heidegger, Martin, Die Kategorien- und Bedeutungslehre des Duns Scotus, in: Frühe Schriften, Frankfurt (Klostermann), 1971, 131-353.
  • Honnefelder, Ludger: Duns Scotus, München (Beck) 2005.
  • Klibansky, R.: "Commentariolum", in: Magistri Eckardi Opera latina, auspiciis Instituti Sanctae Sabinae ad codicum fidem edita, XIII: Quaestiones Parisienses (Ed. A. Dondaine), Leipzig 1936, XII-XXXV.
  • Kraml, Hans, Leibold, Gerhard, Richter, Vladimir (eds.): Johannes Duns Scotus, Über die Erkennbarkeit Gottes. Texte zur Philosophie und Theologie, lat./dt., Hamburg (Meiner) 2000 [PhB 529].
  • Little, A.G.: "Chronological Notes on the Life of Duns Scotus", in: EHR 47 (1932).
  • Lobkowicz, C.,Theologia intentionalis. Lyon 1664.
  • Lohr, Charles: Medieval Latin Aristotle Commentaries, in: Traditio 26 (1970), 135-216.
  • Longpré, E.: "L'ordination sacerdotale du bx. Jean Duns Scotus. Document du 17 mars 1291", in: AFH 22 (1929), 54-62.
  • Longpré, E.: "Le b. Jean Duns Scot O.F.M. pour le Saint Siège contre le Gallicanisme, Paris 25-8 juin 1303", in: FrFr 11 (1928), 137-162.
  • Longpré, E.: "Philippe de Bridlington O.F.M. et le bx. Duns Scot", in: AFH 22 (1929b).
  • Pelster, Fr.: "Duns Skotus nach englischen Handschriften", in: FS 10 (1923), 11-15.
  • Söder, Joachim R.: "Einleitung", in: Johannes Duns Scotus: Reportatio Parisiensis examinata I 38-44. Pariser Vorlesung über Wissen und Kontingenz, hrsg., übers. u. eingel. v. Joachim R. Söder, Freiburg i. B. 2005 [Herders Bibliothek der Philosophie des Mittelalters, Band 4].
  • Weijers, Olga: Le travail intellectuel à la faculté des arts de Paris. Textes et maîtres (ca. 1200-1500), V, Turnhout (Brepols) 2003 [Studia Aristarum, 11].
  • Wolter, Allan B.: "Reflections on the Life and Works of Scotus", in: American Catholic Philosophical Quartely 67 (1993), 1-36.
  • Courtenay, William J.: Scotus at Paris: Some Reconsiderations, in: Archa Verbi. Subsidia 4: Proceedings of the "Quadruple Congress" on John Duns Scotus, part 2: The Opera theologica of John Duns Scotus, hg. R. Cross, 1–19.
← zurück Druckansicht